کالیبراسیون یکی از مراحل حیاتی در نگهداری و استفاده از تجهیزات اندازه‌گیری و ابزار دقیق است. این فرآیند تضمین می‌کند که آیا  ابزارها و دستگاه‌ها با دقت و صحت مورد نیاز عمل می‌کنند یا خیر. در ادامه  به تعریف کالیبراسیون، اهمیت آن در صنایع مختلف و تجهیزات مورد نیاز برای انجام این فرآیند خواهیم پرداخت.

کالیبراسیون به چه معناست؟

کالیبراسیون فرآیندی است که طی آن دقت و صحت یک ابزار اندازه‌گیری با استفاده از یک استاندارد مرجع و مشخص بررسی و تنظیم می‌شود. هدف اصلی کالیبراسیون، کاهش خطاها و تضمین این مطلب است که دستگاه‌ها به طور صحیح و دقیق اندازه‌گیری کنند و کنترل شوند.

کالیبراسیون شامل مقایسه دستگاه مورد نظر با یک استاندارد معتبر و اعمال تنظیمات لازم برای به دست آوردن نتایج دقیق است. این فرآیند معمولا” به‌طور دوره‌ای انجام می‌شود تا اطمینان حاصل شود که کلیه تجهیزات  در طول زمان از دقت کافی برخوردار هستند.

اهمیت کالیبراسیون

دلایل اهمیت کالیبراسیون در صنایع مختلف :

1. بهبود دقت :  کالیبراسیون منظم به بهبود دقت و صحت اندازه‌گیری‌ها کمک می‌کند، که در نهایت به بهبود کیفیت محصولات و فرآیندها منجر می‌شود.
2. ایمنی :  در برخی صنایع، مانند صنایع داروسازی و مواد غذایی، اندازه‌گیری‌های دقیق برای ایمنی و صحت محصولات بسیار حائز اهمیت است.
3. انطباق با استانداردها و استانداردسازی :  بسیاری از صنایع موظف به رعایت استانداردهای بین‌المللی هستند. کالیبراسیون به تطبیق با این استانداردها کمک می‌کند.
4. افزایش عمر مفید تجهیزات :  کالیبراسیون به شناسایی و رفع مشکلات تجهیزات قبل از رسیدن به مرحله خراب شدن دستگاهها و تجهیزات یاری می‌رساند.

تجهیزات مورد نیاز برای کالیبراسیون

برای انجام فرآیند کالیبراسیون، تجهیزات و ابزارهای مختلفی نیاز است که بسته به نوع دستگاه و پارامتر اندازه‌گیری، متفاوت هستند. برخی ازاین موارد عبارتند از:

1. استانداردهای مرجع (Reference Standards) : این استانداردها شامل دستگاه‌هایی هستند که دقت بسیار زیادی دارند و به عنوان مرجع برای کالیبراسیون دستگاه‌های دیگر استفاده می‌شوند. مثال‌هایی از این استانداردها شامل دماسنج‌های مرجع، فشارسنج‌های مرجع و مقاومت‌های مرجع هستند.
2. کالیبراتورهای چندمنظوره (Multifunction Calibrators) : این دستگاه‌ها برای کالیبراسیون چندین پارامتر مانند دما، فشار، ولتاژ و جریان استفاده می‌شوند. این ابزارها به ‌ویژه در صنایعی که نیاز به کالیبراسیون چندین نوع دستگاه دارند، کاربردی می‌باشند.
3. حمام‌های دما (Temperature Baths) : برای کالیبراسیون دستگاه‌های اندازه‌گیری دما مانند ترموکوپل‌ها و RTD‌ها از حمام‌های دما استفاده می‌شود. این حمام‌ها دمای دقیق و قابل تنظیمی را برای کالیبراسیون فراهم می‌کنند.
4. کالیبراتورها و محفظه‌های فشار (Pressure Chambers) : این تجهیزات برای کالیبراسیون دستگاه‌های اندازه‌گیری فشار مانند فشارسنج‌ها و ترنسمیترهای فشار استفاده می‌شوند. محفظه‌های فشار امکان تنظیم دقیق فشار را فراهم می‌کنند.
5. کالیبراتورهای ولتاژ و جریان (Voltage and Current Sources) : این ابزارها برای کالیبراسیون دستگاه‌های الکتریکی مانند مولتی‌مترها، آمپرمترها و ولت ‌مترها استفاده می‌شوند.
6. تجهیزات کالیبراسیون نوری (Optical Calibration Equipment) : برای کالیبراسیون دستگاه‌های نوری مانند اسپکتروفتومترها و حسگرهای نوری از تجهیزات نوری استفاده می‌شود.

کالیبراتورها  قادر به تولید سیگنال‌های الکتریکی، حرارتی،  فشار و دیگر پارامترها با دقت زیاد هستند تا به عنوان مرجعی برای مقایسه و تنظیم دستگاه‌های اندازه‌گیری باشند.

سخن پایانی

کالیبراسیون یک فرآیند مهم در حصول اطمینان از دقت و صحت ابزارهای اندازه‌گیری و کنترل فرآیند است. کالیبراسیون شامل تنظیم و تأیید دستگاه‌ها و ابزارها نسبت به استانداردهای مرجع می‌باشد. با انجام منظم کالیبراسیون و استفاده از تجهیزات مناسب، می‌توان کیفیت، ایمنی و بهره‌وری در صنایع مختلف را بهبود بخشید. تجهیزاتی مانند استانداردهای مرجع، کالیبراتورهای چندمنظوره، کالیبراتورهای ولتاژ و جریان، حمام‌های دما و محفظه‌های فشار از جمله ابزارهای مهمی هستند که در فرآیند کالیبراسیون مورد استفاده قرار می‌گیرند.